جامعه‌شناسی زبان: سیاستهای مخرب یکسان‌سازی زبانی در دورهء دولت-ملت ایران از زبان دکتر باطنی

Dr. Bâtini:

İran'da "Gûyiş" (dialect) adıyla yerli dillər yox sayılmağa çalışıldı…

Dilbilimçi Dr. M. R. Bâtini'niŋ (İsfahan: 1934 doğumlu) Toronto'da Alternate Dream Productions Inc. bünyəsində gerçəkləşdirdiy̌i "Dil Toplumbilimi" dərsləri sırasında "dil-şîvə-deyələk-dilçək" tanımlarında İran'da Fərhəngistan (Fars Dili Qurumu) öŋçülüy̌ündə başladılan və döwlətcə rəsmi siyâsətə çevrilən yerli dilləri yoxsayma və Farsca'nıŋ bir deyələy̌i kimi göstərmə tutumunu sərt bir dillə ələşdirir. Güz 2012'dəki bu söhbətiŋ yayılması İran'dakı Farsca-dışı dilləriŋ acınacaqlı durumu qonusunda bir diyaloq qapısı açılması bâbında uyğun görünür.

Özəlliklə İran'da ağarası (İnternet) bağlantılarıŋ düşük xızda olması nədəniylə birsıra dostlarıŋ istəy̌i üzərinə bu dərs-danışığıŋ başlıca yeriniŋ mətni buraya köçürülür:

https://www.facebook.com/photo.php?v=10151841391229105&notif_t=like

VOA News ilə Danışıq: İran'da 'Türkcə'niŋ Baxımsızlığı və Dil Politikası...

VOA News / Əlirza Quluncu ilə söyləşim:

http://www.amerikaninsesi.org/content/article/1713796.html
[audio / səsli]

— İran'da sözdə "Azəri" ədəbiyyatınıŋ kiçimsənməsiniŋ soŋ dalğası
— Paniranist aŋlayış və yaŋlışadlandırmalardan doğan çarpıq tanımlar
— İran'da Türkcəniŋ durumu və asimilasyon politikası
— Güney Azərbaycan'da oluşdurulmaqda olan yazı dili: gerçəklik və gərəkliklər...

Johan Vandewalle: Türkçe Hakkındaki Görüşlerim

(Kendisi tarafından Türkçe yazılmıştır:)

“… Anadili Türkçe olan bir kişinin kısa cümlelerle düşündüğü, konuşma anında ise bu kısa cümleleri çeşitli yollarla birbirine bağlayarak karmaşık yapılar kurduğu görüşündeyim. Bu “cümle bağlama eğilimi” bazı konuşurlarda zayıf, bazılarında ise adeta bir hastalık derecesinde güçlü olabilir. Bu son durumda ortaya çıkan dilsel yapılar, insan zihninin üstün olanaklarını en güzel şekilde yansıtıyor. Farklı dil gruplarına ait birçok dili incelediğim halde şimdiye kadar hiçbir dilde beni Türkçedeki karmaşık cümle yapıları kadar büyüleyen bir yapıya rastlamadığımı söyleyebilirim. Biraz duygusal olmama izin verirseniz, bazen kendime "Keşke Chomsky de gençliğinde Türkçe öğrenmiş olsaydı…" diyorum. Eminim o zaman çağdaş dilbilim İngilizce’ye göre değil, Türkçe’ye göre şekillenmiş olurdu…”

Lisânımıza Dâir (Fuad Köprülü)

LİSÂNIMIZA DÂİR

Hayat gazetesi

Sayı: 51 (2. Cild)

Ankara: 17 Teşrin-i Sânî 1927

Râğib Paşa'dan Bir Qəzəl

Pərvərdə-i Tənûr-ı Ələmdir Fətîrimiz!

Olmuş siriştə mâyə-i ğəmlə xəmîrimiz

Pərvərdə-i tənûr-ı ələmdir fətîrimiz!

Milli və Etnik Kimlik Üzərinə Söyləşi

Öyrənci Səsi Düşərgəsi’nin Toğrul Atabay ilə Söyləşisi

(Əski əlifbayla: http://oyrenci-sesi.info/site/xeber/12111)

Öyrənci Səsi: Ulusçuluq söyləmində ən önəmli qavramlardan biri milli kimlik qavramıdır. Milli kimlik qavramının necə tanımlanması milli hərəkətlərin mahiyyətini anladır. Öyrənci Səsi düşərgəsi müxtəlif milli fəallar ilə bu qavram haqqinda və onun quramsal təməlləri üzərə müxtəlif musahibələr aparıbdır. Əlimizə çatan ilk musahibə sayın Toğrul Atabay’ın yanıdlarıdır.


Toğrul Atabay 1976-ncı ildə Güney Azərbaycan’ın Xoy şəhərində anadan olubdur. Hikayə yazarlığına gənc yaşlarından başlayıb və ilk’gənclik dönəmindən bəri müxtəlif dərgilərdə Güney Azərbaycan’da Türk kimliyi haqqında çeşidli yazılar yayınlayıbdır. İstanbul Bilimyurdu’nda Türk Dili və Ədəbiyyatı bölümündə lisans aldıqdan sonra Marmara Bilimyurdu’nda Türk Dili üzrə təhsilini davam edib ve bugün bu bilimyurdunda Türkoloji üzərinə doktora yapmaqdadır.

Ətənə-Etana

Yapağılaşmış tükləriŋ və qırıq lələkləriŋlə–
uçuşu bilməyən ətcə bir quşduŋ,
qırxlıq bir edilgənlik bucağında...
Qımıldasaŋ sınacaqdıŋ.
Soyuqdan titrəyirdik, içli/dışlı soyuqdan;
heç isinmədik.
Soyudum buzluğundan dedim, donmasın keşkə dediŋ; donduŋ
Buzlağa döndüŋ...
Qurbətdə və qəribdik; bir-birimizə qarşı da yad.
Sırt'üstü düşmüş tusbağalar kimi yenildik yükümüzə...
Yaradılışıŋ yükü sırtımızda sanki
Daxı heç olmadıq;
"Xam idik... Yandıq!..."
Çox gec qalmışıq deyirdiŋ.
Donmuşduŋ...
Saçlarıŋ və dırnaqlarıŋ gözəl olmuş;
Daha qadınlaşmışsan.
Uslan; islanma bir daha bu borana!
Humay quşu çox yüksəklərdə
və çığlığı səniŋ duyabilirliўiŋiŋ ötəsində.