Xəyâlî’dən İkicə Çılğın Qəzəl

(Özgün biçimiylə- Çevriyazı: T.Ata)

جهان آرا جهان ایچینده‌دور آرایی‌بیلمزلر
او ماهیلر که دریا ایچره‌دور دریایی بیلمزلر

خرابات اهلینه دوزخ عذابن اکمه ای زاهد
که بونلر ابن وقت اولدی غم فردایی بیلمزلر

شفق‌گون قان ایچینده داغینی سیر ایتسه عاشقلر
کونشده ذرّه کورمزلر فلکده آیی بیلمزلر

خمیده قدلرینه رشتۀ عشقی تاقوب بونلر
آتارلر تیر مقصودی ندندور یایی بیلمزلر

خیالی فقر شالینه چکنلر جسم عریانی
انوکله فخر ایدرلر اطلس و دیبایی بیلمزلر
*

Cihān-ārā cihān içindədür, araryıbilməzlər!
O māhîlər ki dəryā içrədür, dəyāyı bilməzlər!

Xərābāt əhlinə Dūzax ‘əzābın aŋma ey zāhid
Ki bunlar ibn-i vaqt oldı, ğəm-i fərdāyı bilməzlər!

Şafaq-gūn qan içində dağını seyr etsə āşiqlər
Günəşdə zərrə görməzlər, fələkdə Ay’ı bilməzlər!

Xəmîdə qədlərinə riştə-yi əşki taqub bunlar
Atarlar tîr-i məqsūdı, nədəndir yayı bilməzlər!

Xəyālî fəqr şālına çəkənlər cism-i ‘üryānı
Anuŋla fəxr edərlər, Atlas ü dîbāyı bilməzlər!
__________________________
Cihān-ārā: dünya süsü, bəzəўi
Arayıbilməzlər: arayabilməzlər, axtaranmazlar
Māhî: balıq
Dəryā: dəŋiz
Xərābāt əhli: örənlik eli (meyxânə əhli)
Dūzax: cəhənnəm
İbn-i vaqt: çağoğlu (bu dəmi yaşayan)
Ğəm-i fərdā: yarınıŋ tasası
Şafaq-gūn: şafaq rəngi
Xəmîdə: əўilmiş
Riştə-yi əşk: gözyaşı ipliўi
Tîr-i məqsūd: istək oxu
Fəqr şalı: heçlik/yoxsulluq şalı
Cism-i ‘üryān: çılpaq gövdə
Anuŋla: onuŋla
Fəxr etmək: öўünmək
Atlas ü dîbā: ipək geyim.


صانمه سن جوی بزی بز آقیجق دریایز
خار و خسلر کتیروب کیتمده بی‌پروایز

پایمال ایتمه بزی مور کوروب ای غافل
مور ایکن مار اولورز مار ایکن اژدرهایز


ایله‌دک همّتمز جاهنه شاهانی کدا
چالینیر دبدبۀ شوکتمز دارایز

یوغ ایکن دست کفمزده‌ دورور مهر قبول
دولتی زیر قدم قیلمش ایکن بی‌پایز

بز خیالی بو کوکل عالمی‌نک کوکلرینه
دائما شوق ویرن مهر جهان‌آرایز
*
Sanma sən cūy bizi, biz aqıcaq dəryāyız!
Xār ü xəslər gətirüb gitmədə bî-pəvāyız!

Pāymāl etmə bizi, mūr görüb ey ğāfil
Mūr ikən mār oluruz, mār ikən əjdərhāyız!

Eylədik himmətimiz cāhına şāhānı gədā
Çalınır dəbdəbə-yi şövkətimiz, Dārā’yız!

Yoğ ikən dəst, kəfimizdədürür mühr-i qəbūl
Dəvləti zîr-i qədəm qılmış ikən bî-pāyız!

Biz —Xəyālî— bu göŋül ‘āləminiŋ göklərinə
Dā’imā şəvq verən mehr-i cihān-ārāyız!
__________________________________
Cūy: arx
Aqıcaq: axınca, axdığımızda
Xār ü xəs: çör-çöp
Bî-pərvā: qorxusuz
Pāymāl: tapdalama
Mūr: qarışqa
Ğāfil: aŋmaz
Mār: ilan
Əjdərhā: evrən
Şāhān: şahlar
Gədā: dilənçi
Dəbdəbə-yi şəvkət: görkəm təntənəmiz
Dārā: əski Pers şahı (aŋlamı: yiyə olan, varlıqlı)
Yoğ ikən: yoxkən
Dəst: əl
Kəf: ovuc
Kəfimizdədürür: ovcumuzdadır
Mühr-i qəbūl: qəbul damğası
Dəvlət: 1. dövlət; 2. uğur
Zîr-i qədəm qılmaq: 1. ayaq basmaq; 2. ayaq altına almaq
Bî-pā: ayaqsız
Şəvq: şövkə (ışıq)
Mehr-i cihān-ārā: dünyanı bəzəyən günəş

Xəyālî

(Öl. 1557)